Catalonië

Algemeen

Catalonië (Spaans: Cataluña; Catalaans: Catalunya) is één van de 17 autonome regio’s van Spanje met als economisch- en financieel centrum de hoofdstad Barcelona. Catalonië heeft een inwonersaantal van circa 7,6 miljoen op een oppervlakte van bijna 32.000 km2 (ongeveer gelijk aan Nederland).

Catalonië ligt in het noordoosten van Spanje aan de kust van de Middellandse Zee en heeft een kustlijn van 580 kilometer, bestaande uit de Costa Brava, Costa del Maresme, Costa del Garraf en de Costa Daurada. De regio grenst in het zuiden aan de Comunidad Valenciana, in het westen aan Aragón en in het noorden aan Frankrijk en Andorra.

Catalonië heeft twee officiële talen: Catalaans en Castiliaans (Spaans). Het gebruik van de Catalaanse taal wordt door de deelstaatregering sterk gepropageerd. Catalonië heeft een sterk ontwikkelde eigen identiteit. De taal, de mentaliteit, de cultuur, de architectuur is beduidend anders dan in de rest van Spanje en de Catalaan blijft zeer gevoelig voor inmenging vanuit Madrid of gebrek aan respect voor de eigenheden van Catalonië.

Catalonië telt vier provincies, te weten de provincie Barcelona in het centrum aan de kust, de provincie Girona in het noorden aan de kust, de provincie Tarragona in het zuiden aan de kust en de provincie Lleida in het binnenland. Enkele andere grote steden in Catalonië zijn: Terrassa, Sabadell, Mataró, en Manresa.

De vier provincies zijn onderverdeeld in 41 comarca’s (vergelijkbaar met het Amerikaanse ´county´). Comarca’s werden voor het eerst gebruikt in 1936 door de Generalitat (de Catalaanse deelregering) maar raakten daarna door de Spaanse Burgeroorlog en de daaropvolgende dictatuur van Francisco Franco in de vergetelheid. In 1987 werd het gebruik van de comarca’s opnieuw als extra territoriale indeling (provincies en comarca’s) gelegaliseerd en officieel gemaakt. In Catalonië hebben de comarca´s eigen bestuursverantwoordelijkheden.

Barcelona, de blikvanger van Catalonië, is niet alleen één van de meest bezochte toeristische hubs van Europa, het is ook een populaire stad voor internationaal zakendoen en een populaire vestigingsstad: maar liefst 20% van de inwoners van Barcelona is geboren in het buitenland. Dit wordt onder andere weerspiegeld in de hoge ranking van Barcelona op levenskwaliteit van haar inwoners ( 8^e op de ´World´s Best Cities´ ranglijst in 2018). De aandelenbeurs van de stad, “Bolsa de Barcelona” is, na die van Madrid, de grootste van het land. Ook profileert Barcelona zich als “Smart City” en “Mobile World Capital” . Er vinden ieder jaar een aantal grote internationale beurzen plaats in deze en andere sectoren.

Economie

Catalonië is in economisch opzicht een belangrijke regio voor Spanje en van oudsher een van de meest industriële regio’s. Alhoewel Catalonië slechts 6,3% van de oppervlakte van Spanje beslaat en ongeveer 16% van de landelijke bevolking huisvest, draagt het ongeveer 20% van het Spaanse totale BBP of Bruto Binnenlands product bij. Ook is Catalonië van alle 17 Spaanse deelstaten de belangrijkste handelspartner van Nederland.

De economische crisis heeft ook in Catalonië veel impact gehad. De bouwsector, voor de crisis één van de pijlers van de Catalaanse economie, wordt niet verwacht zich geheel te herstellen. De textiel industrie, vroeger één van de pijlers van de Catalaanse economie, heeft te maken gehad met zware inkrimpingen door verplaatsingen naar lage loonlanden. Sinds de jaren negentig heeft er vooral in de confectiesector een sterke toename plaatsgevonden van succesvolle Catalaanse winkelketens (Mango, Desigual, Custo). Door bovenstaande ontwikkelingen vindt een opmerkelijke verschuiving plaats in de belangrijkste industrieën. Waar voorheen de bouw, automobiel, textiel, dienstverlening en toerisme de belangrijkste sectoren waren, wordt er nu ook veel aandacht besteed aan:

• Energie transitie (vooral in bouw, mobiliteit, infrastructuur, en elektrische auto’s),
• Creatieve industrie (Design, Interactieve Media, Gaming en Muziek),
• Biotechnologie (o.a. in de farmaceutische en medische sector),
• Circulairiteit & Sustainability (o.a. Smart Cities & Afvalverwerking)
• Deltatechnologie

De chemische industrie, metaalindustrie en de voedingsmiddelenindustrie blijven eveneens belangrijke sectoren voor de Catalaanse economie. Vooral de voedingsmiddelenindustrie heeft weinig geleden onder de huidige economische crisis. Tot slot richt de Catalaanse economie zich steeds meer op internationalisering & export en op “nieuwe aandachtsgebieden” zoals Internet of Things, Digitale Transformatie en Smart Cities. Tot slot profileert Catalonië zich als een hub voor startups waarbij Barcelona momenteel de derde stad in Europa is voor startups na Londen en Berlijn volgens de Startup Heatmap.

De Catalaanse overheid stimuleert investeringen in hoogwaardige technologische industrie, innovatie en R&D en steekt hiervoor veel energie in het aantrekken van zowel buitenlands kapitaal als kennis. De Financial Times heeft Catalonië geïdentificeerd als de derde regio op het Europese vasteland in het aantrekken van buitenlandse investeringen in R&D. Op logistiek gebied ontplooit Catalonië zich steeds meer als centraal distributiepunt voor de omliggende regio’s en het Europese achterland. Dit vanwege de uitstekende infrastructuur, inclusief een groot vliegveld en hogesnelheidstrein verbindingen, en de grootste havenfaciliteiten van het Middellandse Zee gebied.

Catalaanse zakencultuur

Het zakendoen in Catalonië heeft best wat overeenkomsten met het zakendoen dat op Nederlandse leest geschoeid is. De koopmansgeest van beide volken leidt tot veel onderlinge transacties. Catalaanse ondernemers zijn ambitieus, komen hun afspraken na en men betaalt redelijk op tijd. Toch bestaan er wel degelijk verschillen. Houdt er rekening mee dat agenten, distributeurs en consultants vaak regionaal werken en niet nationaal. Daarnaast dient men rekening te houden met grote politieke gevoeligheden.

Goede beheersing van de Spaanse taal of het inschakelen van een tolk is onontbeerlijk. Zeker in het Spaanse MKB moet men ervan uit gaan dat er geen Engels wordt gesproken. Spaans leren is uiteindelijk een ‘must’. Daarnaast worden in Catalonië, Baskenland en in mindere mate in Galicië en Valencia de plaatselijke talen gesproken. De taalpolitiek in Catalonië doet zich op dit moment het sterkst gelden en heeft gevolgen voor het zakendoen in deze regio. Men dient er rekening mee te houden dat informatiemateriaal, folders, handleidingen, websites e.d. vertaald moeten worden in het Spaans en/of Catalaans. Voor het bedrijfsleven is het relevant dat Catalonië het gebruik van het Catalaans stimuleert wat tot extra verplichtingen kan leiden. Een voorbeeld is dat door de overheid gereguleerde bedrijfsdocumentatie – zoals etikettering – in Catalonië – naast het Spaans – ook in het Catalaans opgesteld dient te zijn (dit is overigens ook verplicht indien via een ander deel van Spanje zaken in Catalonië worden gedaan). Tegelijkertijd dient de overheidsbemoeienis niet overschat te worden. Het is voor buitenlandse bedrijven van belang om te weten dat voor het voeren van correspondentie en het houden van besprekingen beheersing van het Spaans voldoende is. Beheersing van de Catalaanse taal kan dan ook gezien worden als een pre.

De economische structuren zijn in Spanje ondoorzichtig. Het binnenlandse bestuur is complex en gaat gepaard met bureaucratie. De samenleving heeft in alle opzichten een ‘politieker’ karakter dan in Nederland, wat de noodzaak om informeel te netwerken versterkt. Er wordt dan ook veel tijd gestoken in het opbouwen en onderhouden van relaties (inclusief uitgebreide, niet gehaaste lunches) en het onderhouden van persoonlijke contacten. Alleen een brief, fax of e-mail naar een zakenrelatie sturen is vaak niet voldoende; schriftelijke communicatie dient bij voorkeur vergezeld te gaan van een (herhaalde) telefonische of persoonlijke follow-up. Assistentie van personen of bedrijven die al in Spanje actief zijn, kan daarbij nodig zijn.

Ook zal men moeten wennen aan onregelmatige en van Nederland afwijkende werktijden. Nog veel bedrijven hanteren de van Noord-Europese landen afwijkende dagindeling van een late en lange lunch, van 14:00 tot 16:00 of 17:00 uur, waarna wordt doorgewerkt tot 19:00 of 20:00 uur. In de zomer wordt vaak ’s middags niet gewerkt, de zogenaamde “jornada intensiva”. Andere bedrijven zijn in plaats hiervan het hele jaar door op vrijdagmiddag gesloten of werken in de maand augustus niet.

Feiten

Demografische gegevens

Economische gegevens

Generalitat de Catalunya

www.gencat.cat

Nederlandse vertegenwoordigingen in de regio

De Nederlandse vertegenwoordigingen in Catalonië is het Nederlands Honorair Consulaat in Barcelona. Voor contactgegevens van de Nederlandse vertegenwoordigingen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Spanje, klik op deze link. Voor de website van het Netherlands Business Support Office, klik op deze link.

Voor meer informatie over zaken doen in Catalonië, klik dan op deze link.

Relevante Catalaanse (overheids)instanties

De overheid in Catalonië stimuleert het bedrijfsleven op een actieve wijze. Er bestaan binnen de regio Catalonië en de gemeente Barcelona verschillende instanties en initiatieven met als doel om startende bedrijven en internationale toetreders te ondersteunen. De belangrijkste instanties betreffen ACCIÓ (Catalonië, www.accio.gencat.cat) en Barcelona Activa (gemeente Barcelona, www.barcelonactiva.es). Daarnaast heeft de Gemeente Barcelona in 2021 een Barcelona International Welcome Desk opgericht om inkomende bedrijven en talent een one-stop-shop te bieden voor alle formaliteiten: klik hier voor de website.

Er wordt door Nederlandse bedrijven die de Catalaanse en Spaanse markt willen benaderen veel gewerkt met in Catalonië gevestigde importeurs of agenten. Een voordeel voor het werken met agenten is dat kan worden ingehaakt op de bestaande contacten van de agent en dat de benodigde investeringen laag zijn. Een nadeel is dat de agent en importeur in de regel niet exclusief voor één bedrijf werken waardoor de commerciële aandacht met andere producten dient te worden gedeeld. De mate waarin dit gebeurd wordt door de agent zelf bepaald. De grip op de markt is hierdoor kleiner. Er is in Catalonië een overkoepelende organisatie voor commerciële agenten (Consell De Col.Legis d’Agents Comercials De Catalunya) Nadere informatie kan worden gevonden op www.consellcat.org.

Indien met een agent wordt gewerkt, is het van belang te weten dat in Spanje bij het beëindigen van agentencontracten er twee soorten schadevergoeding bestaan. De agent dient een vergoeding te krijgen voor het klantenbestand dat is opgebouwd en een schadeloosstelling voor investeringen die in het kader van het betreffende agentschap zijn gedaan. Deze schadevergoedingen zijn aan wettelijke maxima gebonden. De potentiële schadevergoeding kan beperkt worden door met agentencontracten met vaste (beperkte) termijnen te werken. Investeringen voor de lange(re) termijn worden dan door de agent voor eigen risico gedaan.

Hoewel deze regelgeving nationaal is, vallen juridische geschillen met Catalaanse agenten onder de jurisdictie van de regio waar zij zijn ingeschreven. Eventuele rechtszaken met Catalaanse agenten zullen dan door de Catalaanse rechter worden beslecht. In de praktijk worden geschillen vaak tussen de partijen onderling geschikt voordat er een daadwerkelijke rechtszaak plaatsvindt.

Het bankwezen in Catalonië is van hoge kwaliteit. Er zijn veel Spaanse en Catalaanse banken en de concurrentie is hevig. Ook zijn er vele buitenlandse banken actief die zich vaak meer op de zakelijke dienstverlening richten, vooral ook voor bedrijven uit het thuisland. De Nederlandse grote banken hebben vrijwel allen vestigingen in Catalonië. Zij richten zich voornamelijk op Nederlandse relaties en specifiek op financieringen en internationale transacties. Voor buitenlandse bedrijven is het raadzaam om naast de eventuele internationale huisbankier met een Spaanse bank te werken voor de dagelijkse operationele bankzaken. Deze zijn daar meer op ingesteld.

Spanje kent in de praktijk een betalingstermijn van 60 tot 90 dagen, voor de overheid en semi-publieke instellingen kan dit zelfs oplopen tot 120 dagen of meer. Dit hangt echter sterk af van het bedrag van aankoop. Het aanbieden van kortingen bij sneller betalen kan een betere betalingsregeling opleveren. Het is echter altijd aan te raden om zendingen te laten verzekeren door kredietverzekeraars en/of een aanbetaling te vragen.

Om late betalingen van overheden en bedrijven aan banden te leggen is er in juli 2010 een nieuwe Europese wet gekomen (nueva ley de Morosidad) en die ook in Spanje wordt gehanteerd. Deze wet verplicht Spaanse ondernemingen en overheden binnen 30 dagen, en in uitzonderlijke gevallen tot 60 dagen, te betalen.

Over het algemeen is de betalingsmoraal in Catalonië goed. Afspraken met professionele bedrijven werden in de regel goed nagekomen. Banken zijn echter door de financiële crisis terughoudender geworden om krediet te verlenen aan het bedrijfsleven. Het is dan ook belangrijk dat men in de huidige economische situatie, alvorens in zee te gaan met Catalaanse bedrijven, informatie inwint over de solvabiliteit van deze bedrijven